Yn anffodus, mae bywyd gwyllt weithiau yn mynd yn sownd ar Arfordir Penfro. Dros y blynyddoedd, morfilod peilot, dolffiniaid, llamhidyddion a morfilod pig i gyd wedi dod yn sownd. Yn ystod misoedd mis Awst hyd at fis Tachwedd, weithiau gellir gweld morloi bach mewn gofid.
Mae’n bwysig cymryd y camau cywir ar unwaith gan ddefnyddio’r sefydliadau perthnasol a restrir isod.
I gael help i nodi’r gwahanol rywogaethau y gallech ddod ar eu traws, gweler y daflen hon ar wefan UK Strandings.
Morloi, morfilod, dolffiniaid, llamhidyddion a chrwbanod
Yn fyw ond yn sownd neu yn cael starch:
- Ffoniwch yr RSPCA ar 0300 1234 999
- neu ffoniwch Welsh Marine Life Rescue (Terry Leadbetter) ar 01646 692943 neu 07970 285086.
- Os oes morlo bychan ar ei ben ei hun ar draeth, fel arfer mae’n golygu bod ei fam yn y dŵr gerllaw. Am ragor o wybodaeth gweler ein taflen ar forloi.
Yn sownd eisoes wedi marw:
- Ar gyfer morfilaidd (morfilod, dolffiniaid a llamhidyddion) ffoniwch y Cetacean Strandings Investigations Programme on 0800 652 0333. Am ragor o wybodaeth ewch i wefan UK Strandings.
- Ar gyfer anifeiliaid marw eraill ffoniwch Cyngor Sir Penfro ar 01437 764551.
Wedi gweld rhywbeth anarferol e.e. heulgi, ysgol fawr o ddolffiniaid neu gipolwg ar grwban y môr:
- Ffoniwch: Ymddiriedolaeth y Môr (Cliff Benson) ar 01348 874737 ne ebostiwch info@seatrust.org.uk.
Adar y môr ac adar eraill
Yn fyw ond yn sownd, mewn trallod neu yn dioddef aflonyddu:
- Ffoniwch yr RSPCA ar 0300 1234 999.
Os na chewch ateb ffoniwch:
- Tinkers Hill Bird Rescue Centre (Maria Evans) ar 01834 814397 neu 07771 507915
- West Williamston Oiled Seabird Rescue Centre ar 01646 651236.
Yn sownd ac eisoes wedi marw:
- Oni bai eich bod chi’n dod o hyd i nifer fawr wedi marw, gadewch y rhain lle maen nhw.
- Os yw mewn lle cyhoeddus ac yn peri problemau, yna symudwch yr aderyn gan wisgo dillad diogelwch a menig addas a’i roi mewn bag yn y bin.
- Os oes nifer fawr wedi marw – yn enwedig os ydyn nhw wedi’u gorchuddio ag olew, ffoniwch Gyngor Sir Penfro ar 01437 764551.
Adar drycin Manaw
Mae dros 50% o adar drycin Manaw’r byd yn bridio ar ynysoedd Sir Benfro, sef Ynys Dewi, Sgomer a Sgogwm. Maent yn mynd allan i’r môr ond yn cael trafferth mewn gwyntoedd cryf neu stormydd a gellir eu chwythu yn ôl i’r tir o ganlyniad. Gall hyn hefyd ddigwydd yn ystod nosweithiau niwlog pan fo goleuadau’r tir mawr yn eu drysu.
Os ydych chi’n dod o hyd i aderyn drycin Manaw yn sownd:
- Rhowch mewn blwch cardbord wedi’i awyru (os ydych chi’n dod ar draws mwy nag un aderyn rhowch nhw mewn blychau ar wahân)
- Ffoniwch y cysylltiadau lleol isod i drefnu danfoniad neu gasgliad
- Byddant yn cael eu storio’n ddiogel a’u rhyddhau gyda’r cyfnos.
- Tyddewi-Niwgwl: 01437 721721/01437 720285
- Abergwaun: 01348 874737
- Ardaloedd Aberllydan-Hwlffordd-Aberdaugleddau: 07766911069/07944995736
- Penfro-De Orllewin Sir Benfro: 07572642434
- inbych-y-pysgod-De Ddwyrain Sir Benfro: 07867803005
Slefrod môr
Yn fyw ond yn sownd:
- Mae’n annhebygol y byddwch chi’n gallu achub slefrenni môr sydd wedi mynd yn sownd ar y lan. Gadewch nhw lle maen nhw. Nid yw’n anarferol i nifer fawr o slefrod môr bach gael eu golchi ar y traeth.
- Rhybuddiwch nofwyr os ydyn nhw’n slefrenni môr coliog.
Wedi gweld pethau anarferol e.e. nifer o slefrod môr gwyn, mwng y llew neu chwysigod môr:
- Cysylltwch â’r Marine Conservation Society.
Da byw
Anifeiliaid domestig yn sownd neu mewn trallod ar yr arfordir:
- Ffoniwch yr RSPCA ar 0300 1234 999.
Anifeiliaid marw ar draethau:
- Ffoniwch Gyngor Sir Penfro ar 01437 764551.
Wildlife that is being disturbed by people, boats, kayaks or other watercraft
- Cysylltwch â Swyddog Cod Morol Sir Benfro ar 07977 939325.
